Ukucobelelana ngolwazi olungamagugu ase-Afrika lwesenzo ‘goma’ olusemyalezweni osenkundleni yezokuxhumana i<em>TikTok</em>

Research Article

Ukucobelelana ngolwazi olungamagugu ase-Afrika lwesenzo ‘goma’ olusemyalezweni osenkundleni yezokuxhumana iTikTok


Abstract

Sekube nokukhalaza okuningi ngokubhalwa kolimi ezinkundleni zokuxhumana. Izingcweti zolimi kanye nabacwaningi bolimi abagculisekile ngokusetshenziswa kolimi kulezi zizindalwazi. Isililo esikhulu sisuswa ukungayilandeli imigomo nemithetho yolimi lwesiZulu uma kubhalwa ezinkundleni zokuxhumana. Lolu cwaningo luhlose ukwethula indlela inkundla yezokuxhumana iTikTok efundisa ngayo ngemvelaphi yamagama nencazelo yawo kusukela emazwini okuhlakanipha nesizinda solimi lwesiZulu olwalukhulunywa emandulo. Lolu cwaningo lunemikhakha eminingi exhantele kulo efana nolwazi lohlelo lolimi lwesiZulu, inqolobane yolwazi lwendabuko, isayensi yendabuko, ulwazi lwezokwelapha, ezemfundo nezokuxhumana. Leli phepha lihlose ukuphendula imibuzo ethi, (i) yiziphi izinkolo nolwazi lwendabuko olunokuhlobana namagama akhiwe ethathelwa esenzweni ‘goma’? (ii) nokuthi yiliphi iqhaza elibanjwe yilesi siqu ekufundiseni ngobu-Afrika. Indlela yokuqoqwa kolwazi esetshenzisiwe kucashunwe ingxoxo phakathi kuka Penuel Lungelo Mlotshwa noJoshua Maponga ecashunwe kuTikTok lapho behlaziwa isenzo “goma’. Indlelakwenza esetshenisiwe ikhwalithithethivu okuyindlela ehambisanayo nokucwaningwayo kwazise lolu hlobo locwaningo lubheka imicabango, izimvo, ukwenza namasiko abantu abawasebenzisa endleleni yabo yokuphila. Injulalwazi eyesekele lolu cwaningo injulalwazi i-Afrocentric emayelana nokusetshenziswa kolwazi lwendabuko lwase-Afrika oluthinta umlando, amasiko nempilo ephilwa izizwe ezahlukene zakuleli zwekazi lase-Afrika. Lolu cwaningo luzuze ukuthi imvelo iyingxenye yencazelo yamagama akhiwe esuselwa kulesi senzo ‘goma’ kwabuye kwazuzwa nokuthi izinkolo, izinkolelo nemikhuba okungaba amasiko esizwe samaZulu, nobudlelwano phakathi kwezinkolelo nezinkolo konke kunemvelaphi elanda ngendabuko nokusungulwa kwezinto nempilo yezizwe eziningi zase-Afrika.

Get new issue alerts for South African Journal of African Languages